Komisja Odznaczeń i wyróżnień sukcesywnie zwracała się do Zarządu Głównego Związku o przyznanie Odznaczeń i wyróżnień zarówno szczególnie zasługującym na wyróżnienie Sybirakom, jak i przedstawicielom Władz czy Osobom z różnych środowisk wspomagających działalność Związku Sybiraków. W okresie minionej kadencji przyznano 3 Złote Krzyże Zasługi, 1 srebrny Krzyż Zasługi oraz 42 Honorowe Odznaki Sybiraka.

Złote Krzyże Zasługi w 2008 roku otrzymali: pp. Olga Szerauc, Ewa Janowiec i Janusz Żuławski, przy czym Ewa Janowiec była zaproszona do Pałacu Prezydenckiego do Warszawy, gdzie wręczono jej Krzyż. Srebrny Krzyż Zasługi otrzymała p. Halina Łuczyńska, a Medal Pro Memoria otrzymał p. Roman Szablowski.

W okresie sprawozdawczym wystąpiono o nadanie Krzyża Zesłańców Sybiru 8 członkom naszego Związku. 24 sierpnia 2011 r. Wojewoda Małopolski p. Stanisław Kracik uroczyście wręczył Krzyże Zesłańców Sybiru 5 odznaczonym osobom.

Tego dnia u Wojewody Małopolskiego Odznaką Honorową Sybiraka zostały odznaczone osoby, które nie są członkami Związku, ale których działalność ma wielkie znaczenie dla funkcjonowania Krakowskiego Oddziału Związku. Honorową Odznakę Sybiraka otrzymał Wojewoda Małopolski p. Stanisław Kracik oraz 18 osób: pp. Hubert Chudzio, Andrzej Cichoń, Kazimierz Dymanus, Mariusz Graniczka, Maria Grochot, Andrzej Klita, Ferdynand Nawratil, Janusz Paluch ,Władysław Pancerz, Zdzisław Sochacki, Michał Śliwa, Antoni Wiatr, Elżbieta Wiesner- Sokólska, Stanisław Wilk, Zbigniew Witek, Tomasz Woźniak, Marek Żelazny.

Starania Krakowskiego Oddziału Związku Sybiraków o upamiętnienie w Krakowie losów Zesłańców trwały od szeregu lat. Na zebraniu sprawozdawczo – wyborczym w dniu 29 września 2007 roku prezes Związku Jan Grodzicki, przedstawiając informacje o wykonaniu uchwał i wniosków z poprzedniego zebrania podał do wiadomości, iż zamieszczenie Tablicy w pobliżu Wawelu nie jest możliwe, jak również na razie nie jest możliwe wzniesienie pomnika. Pomimo negatywnych decyzji nie zaprzestaliśmy prowadzenia działań w tym zakresie.

Przebieg naszych starań uwieńczonych, jak wiadomo, sukcesem był długotrwały i bardzo trudny, aczkolwiek na ogół spotykaliśmy się z życzliwością i zrozumieniem. Jednakże na przeszkodzie stały nie tylko przepisy m.in. konserwatorskie. Największym problemem był fakt, iż chodziło o ew. wzniesienie pomnika w Krakowie. Z całym szacunkiem dla innych, mniejszych miast, w których Sybiracy już zostali upamiętnieni, Kraków jest miastem niezwykłym, bogatym w zabytki, w liczne pomniki i w zasadzie nie ma tu już miejsca na takie upamiętnianie. Chyba, że w miejscu odległym od centrum. A nam zależało, by uczczenie pamięci Sybiraków i to wszystkich, nie tylko tych z lat 1939 – 1956, ale wszystkich, którzy w walce o niepodległość Polski na przestrzeni naszych dziejów przeszli katorgę Sybiru było w naprawdę godnym miejscu. Uznaliśmy, że umieszczenie Tablicy Pamięci w „sercu” Krakowa pod Wawelem obok Krzyża Katyńskiego – to miejsce najwłaściwsze.

I tu podjęliśmy dalszą niełatwą drogę starań. W najogólniejszym i bardzo skróconym zarysie przebieg ich był następujący:
O niezbędne wstępne zaakceptowanie decyzji i o zezwolenie na usytuowanie Tablicy Pamięci przy Placu Adama Studzińskiego pod Wawelem musieliśmy się zwrócić do: Prezydenta miasta, władz miejskich, samorządowych i wojewódzkich, do Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego UM, Miejskiej Komisji Urbanistyczno – Architektonicznej, a następnie o wstępną zgodę do miejskiego konserwatora zabytków, wojewódzkiego konserwatora zabytków, głównego architekta Miasta Krakowa i głównego plastyka Miasta Krakowa. Kolejne działania to wybór artystycznego projektanta i uzyskanie jego zgody na podjęcie się pracy. Problemem wydawało się nie do przebycia było znalezienie pracowni plastycznej (prowadziliśmy szereg pertraktacji) i opłacenie niestety wysokich kosztów wykonania wstępnego projektu, a potem końcowego zatwierdzonego. Wreszcie trudności częściowo zostały pokonane dzięki osobistym kontaktom z artystą rzeźbiarzem, profesorem Politechniki Krakowskiej Stefanem Dousą. Tu należy podkreślić, że Profesor Dousa oddany sprawom konserwacji zabytków na Kresach Wschodnich Polski z ogromną życzliwością ofiarował nam swą pomoc. Opracował bezinteresownie projekt wstępny i co najważniejsze wraz z małżonką, również artystą plastykiem, wspomagał w poruszaniu się w zawiłościach przepisów i uzyskiwaniu niezbędnych urzędowych, a zwłaszcza artystycznych i konserwatorskich akceptacji.

Prof. Dousa wraz z Panami Konserwatorami Zabytków Wojewódzkim i Miejskim zaproponowali i zasugerowali nam koncepcję uporządkowania przy tej okazji otoczenia Krzyża Katyńskiego i połączenie w artystyczną i monumentalną całość pamięć o Ofiarach Zbrodni Katyńskiej oraz ich rodzinach zesłanych na Syberię wraz z pamięcią o wszystkich Sybirakach.

Niestety ta koncepcja wywołała ostry sprzeciw Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich i zmuszeni byliśmy z niej zrezygnować.

Dalsze formalności po wykonaniu projektu to: ponowna i ostateczna jego akceptacja oraz uzyskanie ponownie zgody kolejno wszystkich wyżej wymienionych władz po spełnieniu uciążliwych wymagań takich jak np. określone wymiary tablicy, kolor kamienia, tekst napisu. Dodatkowo okazało się niezbędne wyrażenie zgody na treść tekstu przez Pełnomocnika Wojewody oraz Komisję ds. Kombatantów, po czym dokonany został wybór wykonawcy. Kolejnym zaskoczeniem była konieczność podjęcia starań o uzyskanie zgody stałych i okresowych właścicieli ściany – muru okalającego kościół św. Idziego, parafii św. Idziego, Zakonu OO Dominikanów, który ostatecznie nie był potrzebny, natomiast okazało się, że mur podlega wynajmowi wieczystemu przez ENION i tu niemal od początku rozpoczęte starania wreszcie zostały zakończone pozytywnie podpisaniem umowy notarialnej. Spełnianie, częściowo tylko wymienionych, wymagań powodowało, że z konieczności kilkakrotnie przesuwany był termin poświęcenia Tablicy.

Zakończeniem starań była już tylko radość organizowania, aczkolwiek też nie bez różnych przeciwności nie tylko losu, uroczystości odsłonięcia Tablicy, opracowano i wydrukowano teksty foldera i programu uroczystości.

W dniu 17 września w 70 rocznicę napaści Związku Radzieckiego na Polskę odbyło się uroczyste poświęcenie Tablicy Pamięci Sybiraków przez JE Księdza Kardynała Dziwisza z udziałem dostojnego Komitetu Honorowego, wojewódzkich i miejskich Władz, Parlamentarzystów, zaproszonych gości, asysty wojskowej, harcerzy, młodzieży szkolnej, przedstawicieli prasy i obecnością licznie zebranych Sybiraków. W czasie uroczystości nastąpiło oficjalne przekazanie Tablicy pod opiekę Dyrekcji i uczniom Gimnazjum nr 1 im. Księdza Stanisława Konarskiego. Przebieg uroczystości został udokumentowany relacją filmową zrealizowaną przez ZET-FILM & HAF, a wykonaną przez panów Zbigniewa Iwaszuka i Krzysztofa Krzyżanowskiego.

Płyty zawierające wzruszający film dokumentujący przebieg uroczystości otrzymał każdy członek Związku Sybiraków, jak również Goście uczestniczący w poświęceniu Tablicy Pamięci Sybiraków w Krakowie.

W okresie czterech lat, licząc od VI Walnego Zebrania Wyborczego Oddziału Związku Sybiraków w Krakowie, to jest od września 2007 roku – Komisja Historyczna kontynuowała prace rozpoczęte w poprzednich latach. Główne kierunki działań to: prace wydawnicze, organizowanie wystaw, prelekcje, udostępnianie danych archiwalnych młodzieży akademickiej i szkolnej, współpraca z innymi organizacjami – wszystko zawiązane z tematyką zesłań syberyjskich.

Wyniki prac zespołu Komisji Historycznej w wymienionych tematach, w latach 2007-2011 są następujące.

1. Prace wydawnicze

Zespół redakcyjny przygotował do druku, opracował przypisy i wykonał korektę dwóch książek z serii „TAK BYŁO …SYBIRACY”, a mianowicie tomy 13 i 14 tej serii.

Tom 13 pt. „Oblicza Syberii” został wydany we wrześniu 2007 r. i zawiera wspomnienia siedmiu osób (Henryk Giluk, Stanisława Kaczmarczyk, Halina Kopeć, Antonina Korpetta, Antoni Ratyński, Zbigniew Szczepański, Bronisław Tomczyk); promocja ksiązki odbyła się 22.X.2007 roku w Śródmiejskim Ośrodku Kultury w Krakowie.

Tom 14 pt. „Deportowani na Wschód” ukazał się w druku w grudniu 2008 r. i są to wspomnienia pięciu osób (Aleksander Brzozoń, Maria Jankowska, Zofia Peschel, Edmund Wnukowski, Janina Złotnicka); promocja książki miała miejsce 30. I. 2008 r., również w Śródmiejskim Ośrodku Kultury. Za nieodpłatne użyczanie tego miejsca jesteśmy wdzięczni Dyrektorowi Ośrodka, P. Januszowi Paluchowi.

Te dwie ksiązki są przypuszczalnie ostatnimi jakie zdołaliśmy wydać. Całość dotychczasowego dorobku wydawniczego Komisji historycznej to 18 pozycji książkowych. Było to możliwe dzięki wielkiemu zaangażowaniu członków Komisji. Możliwość pokrywania kosztów druku zawdzięczamy dotacjom, jakie uzyskiwaliśmy na kolejne książki od Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie. Decyzje o każdorazowym przydzieleniu dotacji wydawał, życzliwy naszym działaniom, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa – śp. Minister Andrzej Przewoźnik, który zginął w katastrofie pod Smoleńskiem.

2. Wystawy

Wystawa „Polacy na Syberii” przygotowana w 2003 roku we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej – 56 drukowanych plansz – może być łatwo przewożona i eksponowana w różnych miejscach. Za każdym razem członkowie Komisji Historycznej uczestniczą w wernisażach wystawy i oprowadzają zwiedzających. W omawianym okresie wystawa była prezentowana zarówno w Krakowie, jak i w innych miejscowościach, a mianowicie:
– Muzeum Regionalne w Myślenicach w Domu Greckim, wernisaż 19.IX. 2007 r.
– Galeria Krzeszowickiego Ośrodka Kultury w pałacu Vauxhall; wernisaż 26.XI.2007.
– Siedziba Narodowego Banku Polskiego Oddział Kraków, ul. Basztowa; wernisaż 28.II.2008 r.
– Biblioteka Gminna w Brzeźnicy (skrócona wersja wystawy – 18 plansz), wernisaż 11.XI. 2008 r.
– Spytkowice, Biblioteka (wersja skrócona), wernisaż 12.XII.2008 r.
– Polska Akademia Umiejętności w Krakowie, ul. Sławkowska 17, z okazji 70` rocznicy pierwszej deportacji Polaków na Syberię 10 lutego 1940 r., wernisaż 10 lutego 2010 r.
– z tej samej okazji ekspozycję przeniesiono do gmachu Urzędu Miasta na pl. Wszystkich Świętych (skrócona wersja wystawy), w kwietniu 2010 r.
– kopie części plansz wystawowych były wykorzystane na małej ekspozycji w Klubie ARKA w Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie, w budynku przy al. 29 Listopada, otwarcie 11.IV 2010 r.
– na Plantach Krakowskich, jesienią 2010 roku była eksponowana część wystawy w formie powiększonych 19 plansz (wodoodpornych), co sfinansował Urząd Marszałkowski w Krakowie: wernisaż wystawy odbył się 29. VIII. 2010 r.; wystawa trwała do końca października.
– Biblioteka Miejska w Wieliczce – skrócona część wystawy; otwarcie podczas sesji pt. „ Wieliczanie na obczyźnie” w dniu 22.VI.2011 r.
-Biblioteka Miejska w Jaworznie – skrócona część wystawy, wernisaż 20.IX.2011

Oprócz wymienionych ekspozycji wystawy „Polacy na Syberii”, część naszych zbiorów archiwalnych (oryginałów) jest aktualnie pokazana na wystawie przygotowanej przez Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń w Muzeum Archeologicznym w Krakowie, ul. Poselska 3; wystawa będzie czynna do końca września, a jej otwarcie miało miejsce 6.VII. 2011 r. Tytuł wystawy : „Wyszli z ziemi niewoli”.

W oprowadzaniu po wystawach szczególnie zasłużył się członek Komisji Historycznej, p. Janusz Żuławski – m. in. dojeżdżał wielokrotnie do Krzeszowic, a również do Myślenic; w Myślenicach po wystawie oprowadzał też p. Leopold Walczewski.

3. Prelekcje

W minionym czteroleciu wygłoszono szereg prelekcji na temat zesłań Polaków na Syberię dla uczniów krakowskich szkół średnich, były to szkoły: Zespół Szkół nr 1 przy ul. Ułanów 3(2 odczyty), V Liceum im. Witkowskiego, Zespół Szkół przy ul. Rzeźniczej, Zespół Szkół Salezjańskich w Oświęcimiu (prelekcje wygłosiła Aleksandra Szemioth).

Ponadto w z Zespole Szkół Zawodowych „Budostal” prelekcję wygłosił p. Janusz Żuławski (5.XI.2008 r.).

Odczyty w szkołach mieli też inni członkowie Związku Sybiraków, z poza zespołu Komisji Historycznej, np. kilka prelekcji wygłosił p. Jerzy Koziński – w Szkole nr 56 przy ul. Fredry w Krakowie (VI i XII 2010), w łagiewnickim Towarzystwie Kultury i w Towarzystwie Stanisławowian także w 2010 roku. P. Zofia Kozińska w ramach współpracy z Kartą w zakresie historii mówionej nagrała wspomnienia w systemie CD.

W Zespole Szkół nr 1 na ul. Ułanów prelekcję wygłosił Jan Grodzicki we wrześniu 2010 r.

Zofia Ciesielska w okresie mijającej kadencji wygłosiła w Gimnazjum nr 1 cykl wykładów, w których uczestniczyło łącznie ponad 650 osób oraz w Liceum Ogólnokształcącym nr 5. Ponadto udzielała konsultacji uczniom krakowskich liceów startujących w konkursach na prace dotyczące losów Sybiraków oraz łagierników. W ramach współpracy z Kartą nagrała dla Archiwum Historii Mówionej płyty w systemach CD (AHM-404) oraz DVD (AHM_V_0052), uczestniczyła w 2008 roku w ogólnopolskim sympozjum nt. Znaczenia historii mówionej w odniesieniu do losów Sybiraków.

Podczas wernisaży wymienionych wyżej wystaw – były wygłaszane odczyty o tematyce syberyjskich zesłań, a więc w Krzeszowicach, w Myślenicach, w Brzeźnicy, w Spytkowicach, w Zatorze, w Wieliczce, w Jaworznie – wszystkie wygłosiła Aleksandra Szemioth.

Na otwarciu wystawy w Narodowym Banku Polskim prelegentem była Zofia Ciesielska.

Oprócz wymienionych odbyły się też prelekcje w Towarzystwie Przyjaciół Wilna, Fundacji kobiecej eFKA i w Klubie Gazety Polskiej (sierpień 2011 roku) – wszystkie wygłosiła Aleksandra Szemioth, która była też autorką szerszego wykładu pt. „Deportacje obywateli polskich na Syberię(…) po 17 września 1939 r.”, wygłoszonego na konferencji naukowej w Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie 26.IV.2010 r.

4. Kontakty z młodzieżą szkolną i akademicką

Materiały archiwalne Komisji Historycznej są udostępniane uczelniom i szkołom – młodzież może z nich korzystać (w siedzibie Komisji) i często to robi w celu opracowania tematów do wypracowań szkolnych i konkursowych (olimpiady historyczne). Studenci posługują się nimi w pracach magisterskich i doktoranckich.

Do bibliotek szkolnych przekazujemy nieodpłatnie komplety naszych wydawnictw, zwłaszcza z serii wspomnieniowej „Tak było … SYBIRACY” książki przekazujemy też do bibliotek publicznych przy okazji wystaw i prelekcji, a także za pośrednictwem Biblioteki Wojewódzkiej w Krakowie.

5. Współpraca z innymi organizacjami i mediami publicznymi

Komisja Historyczna stale współpracuje z Instytutem Pamięci Narodowej, ze Stowarzyszeniem Wspólnota Polska, z Towarzystwem Przyjaciół Wilna i Ziemi Wileńskiej, ze Stowarzyszeniem Rodzin Katyńskich i in.

W miarę możliwości zabiegamy o kontakty z mediami, dzięki czemu czasami ukazują się artykuły lub wzmianki na tematy syberyjskie w prasie krakowskiej (Dziennik Polski, Gazeta Krakowska) i w ogólno-krajowej (Nasz Dziennik), rzadziej nasze problemy mają odbicie w audycjach radiowych lub telewizyjnych – przy okazji rocznic.

W ostatnich miesiącach nawiązaliśmy współpracę z nowopowstałym przy Uniwersytecie Pedagogicznym przy poparciu Wojewody Małopolskiego w Krakowie – Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń. Instytucja ta ma rozległe plany i może być bardzo cenna dla utrwalenia wiedzy o represjach sowieckich w czasie II wojny światowej. Związek Sybiraków oferuje w tej dziedzinie wszelką pomoc i chęć współdziałania.

Zespół Komisji Historycznej składa się z następujących osób: p.p. Stella Goldgart, Agnieszka Winiarska, Małgorzata Kaplita, Anna Semkowicz, Anna Gęgotek, Teodor Gąsiorowski, Zofia Zemlak, Janusz Żuławski, Leopold Walczewski i Aleksandra Szemioth (przewodniczaca).

Wszyscy od 20 lat pracują z dużym zaangażowaniem za co wyrażam Im wdzięczność i gratulacje z wyników pracy.

Niestety czas robi swoje i możliwości działania stają się coraz bardziej ograniczone – stan zdrowia nie pozwala na tak wytężoną pracę jak w latach ubiegłych.

Ze względów rodzinnych zespół opuściła p. Bożena Stojanowska-Rajchman.

Z wielkim żalem zawiadamiamy też , że w styczniu 2010 r. zmarła p. Janina Kisiel, – członek Komisji Historycznej.

Piękną kartę działalności zapisała Komisja Historyczna Związku Sybiraków w Krakowie, kierowana przez Aleksandrę Szemioth. Jako jedna z pierwszych w kraju, już na początku 1990 roku we współpracy z Muzeum Historycznym Krakowa zorganizowała wystawę pod nazwą „Sybiracy – obywatele polscy – więźniowie i zesłańcy”. W przygotowanie wystawy był zaangażowany cały Zarząd, a liczni członkowie Oddziału wypożyczyli organizatorom swoje pamiątki i cenne dokumenty. Pokłosiem wystawy były darowizny wielu rzeczy, co dało początek zbiorom archiwalnym Komisji Historycznej. Wystawa trwała od kwietnia do połowy czerwca, zwiedziło ją blisko 5 tysięcy osób!

Uzyskawszy w kwietniu 1991 roku oddzielny lokal przy ul. Rzeźniczej Komisja Historyczna mogła we właściwy sposób uporządkować zbiory archiwum historycznego i współczesnego, którego zasoby wciąż się powiększają o przekazywane pamiątki z Syberii, wspomnienia oraz dokumentację wydarzeń współczesnych.

W ramach obchodów Roku Sybiraka w 1993 roku Komisja Historyczna zorganizowała drugą wystawę pod nazwą „Sybiracy, historia i współczesność”. Eksponaty pokazane na wystawie pochodziły ze zbiorów własnych Oddziału. W ciągu dwóch tygodni wystawę obejrzało około 600 osób. W lutym 1995 roku wystawę przeniesiono do Zakopanego.

Ekspozycja krakowska została poszerzona o liczne eksponaty wypożyczone przez Sybiraków zakopiańskich i nowosądeckich z Muzeum Tatrzańskiego. Wystawa funkcjonowała pod nazwą „Sybiracy w 55. rocznicę masowych zesłań na Sybir”, trwała dwa tygodnie i odwiedziło ją około 1400 osób z całej Polski.

Wystawa „Sybiracy – obywatele Polscy — więźniowie i zesłańcy”, prezentowana była w galerii Muzeum Historycznego Miasta Krakowa w okresie od 6 kwietnia do 18 czerwca 1990 roku. Duża ekspozycja – 779 obiektów – ilustrowała zesłania carskie (obrazy i grafiki znanych malarzy i różnego rodzaju publikacje – z muzeów i bibliotek krakowskich) oraz eksterminację Polaków przez władze sowieckie od 17 września 1939 roku (dokumenty, listy, fotografie, przedmioty i ubrania -wypożyczone przez Sybiraków z Krakowa).

Wystawa powstała dzięki wielkiemu zaangażowaniu trzech młodych pracowników Muzeum Historycznego i całego Zarządu I kadencji wraz z Komisją Historyczną oraz wielu członków Oddziału, którzy chętnie użyczyli, z trudem uchronione, pamiątki z Syberii.

Wystawa była znaczącym wydarzeniem dla miasta, zwiedziło ją ponad 5 tysięcy osób.

Wystawa „ Sybiracy — historia i współczesność”, prezentowana była w galerii Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (Dom Polonii w Krakowie), z okazji Roku Sybiraka (1993); trwała 2 tygodnie, od 22 września do 10 października 1993 roku. Zwiedziło ją ponad 600 osób.

Eksponowano 280 obiektów historycznych (w większości oryginałów) i zbiory współczesne dotyczące Związku Sybiraków.

Wystawa „Tak było… Sybiracy”, prezentowana była w galerii Politechniki Krakowskiej w okresie od 26 października do 20 listopada 1998 roku. Pokazano na niej całość zbiorów Komisji Historycznej oraz pewną ilość eksponatów wypożyczonych od członków Związku łącznie około 350 pozycji, w większości oryginałów.

Wystawę przygotowano z okazji 70. rocznicy powstania Związku Sybiraków i 10. rocznicy wznowienie jego działalności. Wystawie towarzyszyło dość duże zainteresowanie mediów, zwiedziło ją ponad 100( osób, w tym liczne grupy młodzieży szkół średnich Zwiedzający otrzymywali folder informujący o najważniejszych wątkach problemu zesłań Polaków na Syberię – od Konfederacji Barskiej po czasy współczesne.

Część zbiorów Komisji Historycznej pokazano na tematycznej wystawie „Polacy w Krasnojarskim Kraju”, zorganizowanej przez kilka środowisk, w Bibliotece Jagiellońskiej w dniach od 28 października do 15 listopada 1999 roku. Eksponowano na niej oryginały wydawnictw, rycin i rękopisów z XIX wieku i starsze – z zasobów Biblioteki Jagiellońskiej, a także eksponaty (głównie etnograficzne) przywiezione z Krasnojarska przez tamtejszych działaczy polonijnych, a także znaczną część zbiorów Komisji Historycznej.

Krakowskiego Oddziału Związku Sybiraków, która była jednym z trzech oficjalnych współorganizatorów wystawy.

W kwietniu 2000 roku Komisja Historyczna przygotowała małą wystawę w XX Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie, z okazji odbywającego się tam Międzyszkolnego Sympozjum Historycznego na temat eksterminacji Polaków przez władze sowieckie – Katyń, lagry, deportacje.

„Polacy na Syberii” – to najnowsza wystawa zorganizowana w 2003 r. z okazji 75` rocznicy powstania Związku Sybiraków i 15` rocznicy jego odnowienia – przygotowana przez Komisje Historyczną we współpracy z Krakowskim Oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej w formie dużego formatu plansz fotograficznych, przedstawiających kopie dokumentów z archiwum Komisji Historycznej: – łącznie 56 plansz, które były pokazane w Pałacu Sztuki w Krakowie. Wystawa kilka razy przedłużana, trwała prawie trzy miesiące i zwiedziło ją ok. 7 tys. osób, w tym kilka tysięcy młodzieży szkolnej, a to dzięki Prezesowi Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, P. Kazimierzowi Witkowi, który poprzez Kuratorium zapewnił młodzieży wolny wstęp na wystawę.

Wystawa „Polacy na Syberii” jest własnością IPN, który sfinansował wykonanie plansz; jest ona pokazywana w różnych miastach i mniejszych miejscowościach w całej Małopolsce i miała kilka wznowień ( w skróconej wersji) w Krakowie. Ostatnia jej ekspozycja – to powiększone 16 plansz wystawowych (w formie wodoodpornej), które przez całe lato 2010 r. były prezentowane na Plantach Krakowskich; tę wersję wystawy sfinansował Małopolski Urząd Marszałkowski.

Zespół redakcyjny Komisji Historycznej

Aleksandra Szemioth, Teodor Gąsiorowski, Anna Gęgotek, Stella Gołdgart, Małgorzata Kaplita, Anna Semkowicz, Bożena Stojanowska-Rajchman, Helena Szczerbińska, Leopold Walczewski, Agnieszka Winiarska, Zofia Zemlak, Janusz Żuławski

Od września 1989 roku rozpoczęła działalność Komisja Historyczna Krakowskiego Oddziału Związku Sybiraków, stawiając sobie za cel prace nad udokumentowaniem i upamiętnianiem losów Polaków represjonowanych na Wschodzie – w Rosji carskiej i przez władze sowieckie, zwłaszcza w okresie II wojny światowej. Gromadzono wszelkie archiwalia – dokumenty, listy, przedmioty i nieliczne fotografie. Zbiory tego archiwum posłużyły do zorganizowania kilku wystaw – ostatnia we współpracy z Krakowskim Oddziałem IPN jest w formie drukowanych plansz i łatwa do transportu, stąd jest ona eksponowana w różnych miejscowościach (pierwszy raz była pokazana w Pałacu Sztuki w Krakowie w jesieni 2005r). Zebrano też około stu spisanych relacji wspomnieniowych osób, które przeżyły deportację do ZSRR lub były więzione w łagrach sowieckich.

Od 1995 roku zespół Komisji Historycznej rozpoczął swoją bardzo skromną działalność wydawniczą – w serii „TAK BYŁO … Sybiracy” – ukazują się wspomnienia Sybiraków. W tomach od 1 do 14 wydano dotychczas relacje 53 osób. Powyżej przytoczono tytuły kolejnych tomów serii i nazwiska autorów.

Druga seria nosi tytuł „MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE”, w niej zdołano wydać tylko dwa tomiki i są to „Materiały źródłowe do dziejów sybirackich w zbiorach komisji Historycznej Krakowskiego Oddziału Związku Sybiraków” – jest to przedstawienie zasobów naszego archiwum. „Listy z Sybiru” – zbiór korespondencji osób deportowanych do krewnych w Kraju i otrzymywane odpowiedzi, a również zbiór listów Polaków więzionych w łagrach, już w latach po zakończeniu wojny, pisanych do Lwowa.

Poza tymi dwiema seriami wydano dwie pozycje:
Józef Emil Dumański „Opowieści Dziadka Jo Jo” – wspomnienia łagiernika spisane dla wnuków, jako dość pogodny esej.
Antoni Ratyński – „Sybiracy, zesłańcy carscy, związani z Krakowem – zbiór biogramów Sybiraków zesłanych za udział w powstaniach narodowych oraz fotografie ich grobów.
Prace wydawniczo-korektorskie zespół Komisji wykonuje jako działalność społeczną, a na koszty druku zdobywamy dotacje, głównie od Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Przewodnicząca Komisji Historycznej
Aleksandra Szemioth