16 września odbyła się konferencja metodyczna dla nauczycieli pt. Świat utracony, świat ocalony … Zesłania na Syberię w edukacji historycznej młodzieży. Głównymi współorganizatorami konferencji byli MDSM w Oświęcimiu, Centrum Dokumentacji Zsyłek, Przesiedleń i Wypędzeń w Krakowie i  Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie. Patronat honorowy objął  m.in. Związek Sybiraków Oddział w Krakowie. Spotkanie  miało miejsce w Auli im. W. Danka Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie. Konferencję rozpoczęły krótkie wystąpienia przedstawicieli organizatorów  i  instytucji wspierających (w imieniu Związku Sybiraków głos zabrała Aleksandra Szemioth). Program w I sesji  obejmował następujące pozycje:

–      wykład dr Anny Zapalec z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie pt. Losy Polaków zesłanych w głąb Związku Sowieckiego w okresie II wojny światowej i po jej zakończeniu

–      spotkanie ze świadkami historii – relacje  Stanisławy Wąs-Siemak, prof. Zofii Ciesielskiej (Związek Sybiraków w Krakowie) i Krystyny Pryjomko-Serafin

W sesji II dr Alicja Bartuś z Fundacji MDSM w Oświęcimiu przedstawiła publikację oświęcimskich Sybiraków pt. Świat utracony, świat ocalony, a dr Hubert Chudzio (CDZWiP) zaprezentował  i omówił film z wywiadami Sybiraków mieszkających w Anglii.

W III sesji przedstawiono projekty i propozycje warsztatowe w celu realizacji programów edukacji historycznej na temat zesłań syberyjskich. Poszczególne elementy zagadnienia przedstawiły kolejne prelegentki: Katarzyna Białas-Szafraniec i Iwona Pieronek-Tokarz (losy mieszkańców Kresów Wschodnich podczas II wojny światowej), Anna Hejczyk (warsztaty edukacyjne Przerwane dzieciństwo prowadzone przez CDZPiW) oraz Teresa Szakiel (metodyka wykorzystania wspomnień świadków w odniesieniu  do  podstawy programowej).

Audytorium konferencji stanowili nauczyciele i bardzo licznie zgromadzona młodzież szkolna. Należy mieć nadzieję, że udział w tego typu spotkaniach  pogłębi wiedzę na temat trudnego okresu naszej historii – czasu represji sowieckich wobec obywateli polskich.

Poniżej zdjęcia Pani Aleksandry Szemioth.

W dniach 4-18.04.2013 roku, pod kierownictwem dra Huberta Chudzio do Bradford i Leeds w Wielkiej Brytanii udała się czteroosobowa grupa złożona z pracowników Uniwersytetu oraz studentów (dr Adrian Szopa, mgr Alicja Śmigielska, Katarzyna Odrzywołek). Celem wyprawy na Wyspy było przeprowadzenia wywiadów ze świadkami historii, którzy przeżyli tragedię II wojny światowej, zesłani w ostępy Rosji Sowieckiej, przez Irak, Iran, Indie, Afrykę, trafili na stałe do Wielkiej Brytanii. Kolejne wyjazdy są częścią projektu dokumentowania losów Sybiraków pt. „Pokolenia odchodzą – relacje źródłowe polskich Sybiraków z Wielkiej Brytanii” realizowanego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Oprócz prac dokumentacyjnych, pracownicy Uniwersytetu wzięli udział w uroczystościach związanych z rocznicą zbrodni katyńskiej. Niezwykłą życzliwością wykazali się mieszkańcy Bradford i Leeds, tak „stara” jak i „młoda” emigracja. W Bradford nieocenioną pomoc okazali: Romana Pizoń – prezes Koła Weteranów, Waldemar Pniewski i Remigiusz Nowak – skupieni wokół Polish Community Center. W Leeds działania misji wspierali: ks. Jan Zaręba – proboszcz polskiej parafii, Magdalena Ions – prezes Rady Parafialnej, Marcin Zajączek oraz państwo Stanisławscy.

W ciągu dwóch tygodni spędzonych w Bradford i Leeds, udało się utrwalić niezwykłe losy aż 46 osób. To kilkadziesiąt godzin bezcennych nagrań w formacie audio i video. Oprócz wywiadów, do archiwum Centrum trafiły tysiące zdjęć oraz dokumentów świadczących o tragicznej historii naszych bohaterów. Wśród nich jest niezwykły kilkutomowy pamiętnik pani Krystyny. Niesłysząca Autorka opisała w nim swoją tułaczkę od Syberii przez Afrykę aż do Wielkiej Brytanii w roku 1948.

Podczas prac w Bradford, do Polskiego Ośrodka zgłosił się Thomas Flynn, pracownik zakładu oczyszczania miasta. Wśród sterty śmieci, znalazł pudełko zawierające rzeczy należące do Antoniego Jaworskiego, żołnierza II Korpusu (m.in. pagony, które świadczą o tym,że był saperem). Znalezione „skarby” zostały przekazane do Archiwum Centrum.

To tylko jeden z licznych przykładów świadczących o tym, jak ważne są prace dokumentacyjne.  Misja zakończyła się przed 2 tygodniami. Wczoraj otrzymano smutną wiadomość o śmierci pana Józefa Jaskota – Sybiraka, z którym nagrano wywiad w Bradford… Badania mają więc charakter ratunkowy. Za kilka lat będzie już bowiem za późno…

Efekty prac misji UP w Bradford i Leeds zostaną upowszechnione poprzez przygotowanie wystawy poświęconej niezwykłym losom Sybiraków, produkcję filmu dokumentalnego oraz wydanie publikacji z dołączoną płytą DVD.

Alicja Śmigielska, Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń

Przemawia pani Prezes Związku Sybiraków w Krakowie Aleksandra Szemioth

Przemawia O. Jerzy Kapelan Związku Sybiraków w Krakowie

Pod powyższym zdjęciem Pani Regina napisała:

„Patrzyłam na ustawione na stołach wspaniałe słodkie ciastka i przypomniała mi się powszechnie znana w Związku Sowieckim przypowieść, która powstała z powodu stałego braku cukru i podawała różne sposoby jego spożywania: -w pridumku, – w prigliadku, – w prilizku, – w prikusku.
My, Sybiracy, ponad 70 lat temu mogliśmy tylko myśleć o takich przysmakach – czyli w pridumku!”

„Byłam w Vancouver w listopadzie 2011 r. Miałam spotkanie z Polakami tam mieszkającymi. Było około 20 osób w sali przy kościele parafii św. Kazimierza. Przeważnie byli to młodzi ludzie, którzy niewiele wiedzieli o Syberii i losach tam zesłanych. Było wiele pytań. Opowiedziałam o różnych losach Sybiraków i działalności obecnej Oddziału Związku Sybiraków w Krakowie. Od wielu osób dostałam listy z podziękowaniami.”

Spotkanie z Polakami 7. XI. 2011 r. w Vancouver. Na pierwszym planie

druga od lewej p. Regina Lutyńska-Szablowska

W celu podziękowania harcerzom i uczniom do szkoły w Krzęcinie udała się delegacja Związku Sybiraków w osobach: Pani Prezes Aleksandra Szemioth, Pani Barbara Łuczyńska i Pan Stanisław  Libura. Odbyło się bardzo przyjemne spotkanie z gronem pedagogicznym i młodzieżą szkolną, na którym został wręczony List z podziękowaniami za występ tej młodzieży w czasie majowej Ogólnopolskiej Pielgrzymki Sybiraków w Częstochowie. Wręczono uczniom Dyplom uznania, a też przekazano do biblioteki szkolnej 16 egzemplarzy książek o charakterze wspomnień zesłańców  wydanych przez Komisję Historyczną krakowskiego Oddziału Związku Sybiraków. A z okazji nie dawno minionego Dnia Dziecka obdarowano dzieci słodyczami

Poniżej kilka zdjęć z tej uroczystości

Grono pedagogiczne, harcerze i Pani Aleksandra Szemioth, za nią P. Barbara Łuczyńska

Od lewej: Pan Stanisław Libura i czwarta od lewej Pani Barbara Łuczyńska

Muzykująca młodzież.

Pod Patronatem Honorowym Jerzego Millera – Wojewody Małopolskiego i Marka Sowy – Marszałka Województwa Małopolskiego na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie w 2012 roku miały miejsce dwie sesje naukowe pod wspólnym tytułem „Losy Polaków na Syberii”.

W organizację sesji zaangażowanych było 6 instytucji działających w Krakowie i Małopolsce: Kuratorium Oświaty w Krakowie, Uniwersytet Pedagogiczny, Związek Sybiraków – Oddział w Krakowie, Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń w Krakowie, Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej IPN w Krakowie, VI Liceum Ogólnokształcące w Krakowie.

Obie sesje prowadzone były przez Małopolskiego Kuratora Oświaty pana Aleksandra Palczewskiego.

Pierwsza konferencja inaugurująca projekt edukacyjny odbyła się 22 marca 2012 r. W programie znalazły się 4 referaty i film.( Program tej konferencji umieszczony został biuletynie „Sybirak” nr 63).

Druga sesja naukowo-edukacyjna podsumowująca projekt miała miejsce 11 czerwca 2012 r. W programie znalazły się 4 referaty oraz prezentacja dwu nagrodzonych prac konkursowych wykonanych przez młodzież.

W okresie pomiędzy I i II sesją trwał konkurs historyczny ogłoszony przez Kuratorium Oświaty na temat losów Polaków na Syberii.

Zorganizowanie opisanego przedsięwzięcia dla młodzieży gimnazjalnej i licealnej z całego województwa zasługuje na ogromne uznanie.

Aula na Uniwersytecie Pedagogicznym wypełniona była po brzegi. Tylko 2 pierwsze rzędy krzeseł zarezerwowane były dla ważniejszych gości i Sybiraków. Dalej wszystkie miejsca siedzące (łącznie ze schodkami) zajęte były przez młodzież ze szkól krakowskich i małopolskich.

A młodzież z uwagą i w skupieniu śledziła i słuchała prelekcji.

Danuta Trylska-Siekańska

Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń powołał 12 stycznia 2011 roku Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego prof. dr hab. Michał Śliwa w oparciu o uchwałę Senatu Uczelni z dnia 25 października 2010 roku. Jednocześnie ówczesny Wojewoda Małopolski Stanisław Kracik udostępnił tymczasowo na siedzibę Centrum lokal przy ulicy Brackiej 13,

Centrum Dokumentacji zajmuje się gromadzeniem relacji Sybiraków i osób przesiedlonych z dawnych Kresów na ziemie zachodnie oraz zbieraniem dokumentów i pamiątek. Wspomnienia Sybiraków rozsianych też w różnych częściach świata są nagrywane, spisywane i opracowywane.

Dyrektorem Centrum jest historyk UP dr Hubert Chudzio. Prace te są wykonywane przez dwie panie pod kierownictwem dra Chudzio i współpracujących z nimi wolontariuszy – studentów UP.

Po podpisaniu porozumienia pomiędzy Uniwersytetem Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej reprezentowanym przez Rektora Uniwersytetu prof. dr. hab. Michała Śliwę a Małopolskim Urzędem Wojewódzkim w Krakowie o współpracy w ramach realizowania zadania pod nazwą: „Podtrzymywanie i rozpowszechnianie tradycji narodowej i państwowej”, na rzecz Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń udostępniony został krakowski Fort Skotniki, w którym adaptowano pomieszczenia do celów edukacyjnych i przeprowadzono remont wykonany przez wolontariuszy pod kierownictwem dyrektora.

Tam powstanie Muzeum i Archiwum Centrum Dokumentacji.

W niedługim czasie przygotowano wystawę i zaczęto prowadzić warsztaty edukacyjne dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Dzięki współpracy z Oddziałem Związku Sybiraków w Krakowie uczniowie podczas warsztatów mogą spotkać się z osobami, które przeżyły gehennę wywózki.

24 kwietnia 2012 roku odbyło się spotkanie rozpoczynające działalność Centrum w Forcie Skotniki. Wzięli w nim udział m. in.: Rektor Uniwersytetu Pedagogicznego, przedstawiciel Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, reprezentanci Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego, Dyrektor Wydziału Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i Dziedzictwa Narodowego, Małopolski Oświaty, Sybiracy i licealiści.

Po poświęceniu fortu w dniu 24 kwietnia 2012 r. przez Kapelana Sybiraków O. Jerzego Pająka zaprezentowana została wystawa „Wyszli z ziemi niewoli…” o tych Sybirakach, którzy po układzie Sikorski – Majski wraz z wojskiem gen. Andersa opuścili ZSRR. Przedstawiona też została wspomnieniowa wystawa o Matkach Sybiraczkach na podstawie wspomnień ich dzieci, które obecnie mieszkają w Australii.

Częścią ekspozycji jest wypożyczona przez Krakowski Oddział Związku Sybiraków makieta wykonana przez więźnia łagru w Workucie Henryka Kosiora realistycznie oddająca panujące tam warunki.

Prezes Krakowskiego Oddziału Związku Sybiraków Aleksandra Szemioth wyraziła radość z powstania Centrum i z tego, że młodzi ludzie zajęli się dokumentowaniem losów Sybiraków, którzy są świadkami wydarzeń w trudnych latach od 1939 do 1956 r. Zostało Sybiraków tylko około 700 osób w naszym Oddziale Związku. Powiedziała też, że archiwum Związku przypuszczalnie zostanie przekazane w przyszłości Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń.

Duża grupa obecnych zgromadziła się wokół prof. Zofii Ciesielskiej, która opowiadała, jak makieta łagru trafiła do Związku Sybiraków w Krakowie oraz o tym , co przedstawiają poszczególne realistyczne scenki przedstawione na makiecie.

Pani Zofia Ciesielska już w kwietniu prowadziła warsztaty z młodzieżą.

12 maja 2012 r. Małopolski Kurator Oświaty p. Aleksander Palczewski zwrócił się do dyrektorów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych województwa małopolskiego z zaproszeniem do uczestnictwa uczniów i nauczycieli w warsztatach w ramach projektu edukacyjnego „ Losy Polaków na Syberii”.

Proponował aby co roku, nowi uczniowie odwiedzali Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń.

Warsztaty te będą niezapomnianą lekcją historii.

K. W.