W okresie czterech lat, licząc od VI Walnego Zebrania Wyborczego Oddziału Związku Sybiraków w Krakowie, to jest od września 2007 roku – Komisja Historyczna kontynuowała prace rozpoczęte w poprzednich latach. Główne kierunki działań to: prace wydawnicze, organizowanie wystaw, prelekcje, udostępnianie danych archiwalnych młodzieży akademickiej i szkolnej, współpraca z innymi organizacjami – wszystko zawiązane z tematyką zesłań syberyjskich.

Wyniki prac zespołu Komisji Historycznej w wymienionych tematach, w latach 2007-2011 są następujące.

1. Prace wydawnicze

Zespół redakcyjny przygotował do druku, opracował przypisy i wykonał korektę dwóch książek z serii „TAK BYŁO …SYBIRACY”, a mianowicie tomy 13 i 14 tej serii.

Tom 13 pt. „Oblicza Syberii” został wydany we wrześniu 2007 r. i zawiera wspomnienia siedmiu osób (Henryk Giluk, Stanisława Kaczmarczyk, Halina Kopeć, Antonina Korpetta, Antoni Ratyński, Zbigniew Szczepański, Bronisław Tomczyk); promocja ksiązki odbyła się 22.X.2007 roku w Śródmiejskim Ośrodku Kultury w Krakowie.

Tom 14 pt. „Deportowani na Wschód” ukazał się w druku w grudniu 2008 r. i są to wspomnienia pięciu osób (Aleksander Brzozoń, Maria Jankowska, Zofia Peschel, Edmund Wnukowski, Janina Złotnicka); promocja książki miała miejsce 30. I. 2008 r., również w Śródmiejskim Ośrodku Kultury. Za nieodpłatne użyczanie tego miejsca jesteśmy wdzięczni Dyrektorowi Ośrodka, P. Januszowi Paluchowi.

Te dwie ksiązki są przypuszczalnie ostatnimi jakie zdołaliśmy wydać. Całość dotychczasowego dorobku wydawniczego Komisji historycznej to 18 pozycji książkowych. Było to możliwe dzięki wielkiemu zaangażowaniu członków Komisji. Możliwość pokrywania kosztów druku zawdzięczamy dotacjom, jakie uzyskiwaliśmy na kolejne książki od Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie. Decyzje o każdorazowym przydzieleniu dotacji wydawał, życzliwy naszym działaniom, sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa – śp. Minister Andrzej Przewoźnik, który zginął w katastrofie pod Smoleńskiem.

2. Wystawy

Wystawa „Polacy na Syberii” przygotowana w 2003 roku we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej – 56 drukowanych plansz – może być łatwo przewożona i eksponowana w różnych miejscach. Za każdym razem członkowie Komisji Historycznej uczestniczą w wernisażach wystawy i oprowadzają zwiedzających. W omawianym okresie wystawa była prezentowana zarówno w Krakowie, jak i w innych miejscowościach, a mianowicie:
– Muzeum Regionalne w Myślenicach w Domu Greckim, wernisaż 19.IX. 2007 r.
– Galeria Krzeszowickiego Ośrodka Kultury w pałacu Vauxhall; wernisaż 26.XI.2007.
– Siedziba Narodowego Banku Polskiego Oddział Kraków, ul. Basztowa; wernisaż 28.II.2008 r.
– Biblioteka Gminna w Brzeźnicy (skrócona wersja wystawy – 18 plansz), wernisaż 11.XI. 2008 r.
– Spytkowice, Biblioteka (wersja skrócona), wernisaż 12.XII.2008 r.
– Polska Akademia Umiejętności w Krakowie, ul. Sławkowska 17, z okazji 70` rocznicy pierwszej deportacji Polaków na Syberię 10 lutego 1940 r., wernisaż 10 lutego 2010 r.
– z tej samej okazji ekspozycję przeniesiono do gmachu Urzędu Miasta na pl. Wszystkich Świętych (skrócona wersja wystawy), w kwietniu 2010 r.
– kopie części plansz wystawowych były wykorzystane na małej ekspozycji w Klubie ARKA w Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie, w budynku przy al. 29 Listopada, otwarcie 11.IV 2010 r.
– na Plantach Krakowskich, jesienią 2010 roku była eksponowana część wystawy w formie powiększonych 19 plansz (wodoodpornych), co sfinansował Urząd Marszałkowski w Krakowie: wernisaż wystawy odbył się 29. VIII. 2010 r.; wystawa trwała do końca października.
– Biblioteka Miejska w Wieliczce – skrócona część wystawy; otwarcie podczas sesji pt. „ Wieliczanie na obczyźnie” w dniu 22.VI.2011 r.
-Biblioteka Miejska w Jaworznie – skrócona część wystawy, wernisaż 20.IX.2011

Oprócz wymienionych ekspozycji wystawy „Polacy na Syberii”, część naszych zbiorów archiwalnych (oryginałów) jest aktualnie pokazana na wystawie przygotowanej przez Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń w Muzeum Archeologicznym w Krakowie, ul. Poselska 3; wystawa będzie czynna do końca września, a jej otwarcie miało miejsce 6.VII. 2011 r. Tytuł wystawy : „Wyszli z ziemi niewoli”.

W oprowadzaniu po wystawach szczególnie zasłużył się członek Komisji Historycznej, p. Janusz Żuławski – m. in. dojeżdżał wielokrotnie do Krzeszowic, a również do Myślenic; w Myślenicach po wystawie oprowadzał też p. Leopold Walczewski.

3. Prelekcje

W minionym czteroleciu wygłoszono szereg prelekcji na temat zesłań Polaków na Syberię dla uczniów krakowskich szkół średnich, były to szkoły: Zespół Szkół nr 1 przy ul. Ułanów 3(2 odczyty), V Liceum im. Witkowskiego, Zespół Szkół przy ul. Rzeźniczej, Zespół Szkół Salezjańskich w Oświęcimiu (prelekcje wygłosiła Aleksandra Szemioth).

Ponadto w z Zespole Szkół Zawodowych „Budostal” prelekcję wygłosił p. Janusz Żuławski (5.XI.2008 r.).

Odczyty w szkołach mieli też inni członkowie Związku Sybiraków, z poza zespołu Komisji Historycznej, np. kilka prelekcji wygłosił p. Jerzy Koziński – w Szkole nr 56 przy ul. Fredry w Krakowie (VI i XII 2010), w łagiewnickim Towarzystwie Kultury i w Towarzystwie Stanisławowian także w 2010 roku. P. Zofia Kozińska w ramach współpracy z Kartą w zakresie historii mówionej nagrała wspomnienia w systemie CD.

W Zespole Szkół nr 1 na ul. Ułanów prelekcję wygłosił Jan Grodzicki we wrześniu 2010 r.

Zofia Ciesielska w okresie mijającej kadencji wygłosiła w Gimnazjum nr 1 cykl wykładów, w których uczestniczyło łącznie ponad 650 osób oraz w Liceum Ogólnokształcącym nr 5. Ponadto udzielała konsultacji uczniom krakowskich liceów startujących w konkursach na prace dotyczące losów Sybiraków oraz łagierników. W ramach współpracy z Kartą nagrała dla Archiwum Historii Mówionej płyty w systemach CD (AHM-404) oraz DVD (AHM_V_0052), uczestniczyła w 2008 roku w ogólnopolskim sympozjum nt. Znaczenia historii mówionej w odniesieniu do losów Sybiraków.

Podczas wernisaży wymienionych wyżej wystaw – były wygłaszane odczyty o tematyce syberyjskich zesłań, a więc w Krzeszowicach, w Myślenicach, w Brzeźnicy, w Spytkowicach, w Zatorze, w Wieliczce, w Jaworznie – wszystkie wygłosiła Aleksandra Szemioth.

Na otwarciu wystawy w Narodowym Banku Polskim prelegentem była Zofia Ciesielska.

Oprócz wymienionych odbyły się też prelekcje w Towarzystwie Przyjaciół Wilna, Fundacji kobiecej eFKA i w Klubie Gazety Polskiej (sierpień 2011 roku) – wszystkie wygłosiła Aleksandra Szemioth, która była też autorką szerszego wykładu pt. „Deportacje obywateli polskich na Syberię(…) po 17 września 1939 r.”, wygłoszonego na konferencji naukowej w Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie 26.IV.2010 r.

4. Kontakty z młodzieżą szkolną i akademicką

Materiały archiwalne Komisji Historycznej są udostępniane uczelniom i szkołom – młodzież może z nich korzystać (w siedzibie Komisji) i często to robi w celu opracowania tematów do wypracowań szkolnych i konkursowych (olimpiady historyczne). Studenci posługują się nimi w pracach magisterskich i doktoranckich.

Do bibliotek szkolnych przekazujemy nieodpłatnie komplety naszych wydawnictw, zwłaszcza z serii wspomnieniowej „Tak było … SYBIRACY” książki przekazujemy też do bibliotek publicznych przy okazji wystaw i prelekcji, a także za pośrednictwem Biblioteki Wojewódzkiej w Krakowie.

5. Współpraca z innymi organizacjami i mediami publicznymi

Komisja Historyczna stale współpracuje z Instytutem Pamięci Narodowej, ze Stowarzyszeniem Wspólnota Polska, z Towarzystwem Przyjaciół Wilna i Ziemi Wileńskiej, ze Stowarzyszeniem Rodzin Katyńskich i in.

W miarę możliwości zabiegamy o kontakty z mediami, dzięki czemu czasami ukazują się artykuły lub wzmianki na tematy syberyjskie w prasie krakowskiej (Dziennik Polski, Gazeta Krakowska) i w ogólno-krajowej (Nasz Dziennik), rzadziej nasze problemy mają odbicie w audycjach radiowych lub telewizyjnych – przy okazji rocznic.

W ostatnich miesiącach nawiązaliśmy współpracę z nowopowstałym przy Uniwersytecie Pedagogicznym przy poparciu Wojewody Małopolskiego w Krakowie – Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń. Instytucja ta ma rozległe plany i może być bardzo cenna dla utrwalenia wiedzy o represjach sowieckich w czasie II wojny światowej. Związek Sybiraków oferuje w tej dziedzinie wszelką pomoc i chęć współdziałania.

Zespół Komisji Historycznej składa się z następujących osób: p.p. Stella Goldgart, Agnieszka Winiarska, Małgorzata Kaplita, Anna Semkowicz, Anna Gęgotek, Teodor Gąsiorowski, Zofia Zemlak, Janusz Żuławski, Leopold Walczewski i Aleksandra Szemioth (przewodniczaca).

Wszyscy od 20 lat pracują z dużym zaangażowaniem za co wyrażam Im wdzięczność i gratulacje z wyników pracy.

Niestety czas robi swoje i możliwości działania stają się coraz bardziej ograniczone – stan zdrowia nie pozwala na tak wytężoną pracę jak w latach ubiegłych.

Ze względów rodzinnych zespół opuściła p. Bożena Stojanowska-Rajchman.

Z wielkim żalem zawiadamiamy też , że w styczniu 2010 r. zmarła p. Janina Kisiel, – członek Komisji Historycznej.