Piękną kartę działalności zapisała Komisja Historyczna Związku Sybiraków w Krakowie, kierowana przez Aleksandrę Szemioth. Jako jedna z pierwszych w kraju, już na początku 1990 roku we współpracy z Muzeum Historycznym Krakowa zorganizowała wystawę pod nazwą „Sybiracy – obywatele polscy – więźniowie i zesłańcy”. W przygotowanie wystawy był zaangażowany cały Zarząd, a liczni członkowie Oddziału wypożyczyli organizatorom swoje pamiątki i cenne dokumenty. Pokłosiem wystawy były darowizny wielu rzeczy, co dało początek zbiorom archiwalnym Komisji Historycznej. Wystawa trwała od kwietnia do połowy czerwca, zwiedziło ją blisko 5 tysięcy osób!

Uzyskawszy w kwietniu 1991 roku oddzielny lokal przy ul. Rzeźniczej Komisja Historyczna mogła we właściwy sposób uporządkować zbiory archiwum historycznego i współczesnego, którego zasoby wciąż się powiększają o przekazywane pamiątki z Syberii, wspomnienia oraz dokumentację wydarzeń współczesnych.

W ramach obchodów Roku Sybiraka w 1993 roku Komisja Historyczna zorganizowała drugą wystawę pod nazwą „Sybiracy, historia i współczesność”. Eksponaty pokazane na wystawie pochodziły ze zbiorów własnych Oddziału. W ciągu dwóch tygodni wystawę obejrzało około 600 osób. W lutym 1995 roku wystawę przeniesiono do Zakopanego.

Ekspozycja krakowska została poszerzona o liczne eksponaty wypożyczone przez Sybiraków zakopiańskich i nowosądeckich z Muzeum Tatrzańskiego. Wystawa funkcjonowała pod nazwą „Sybiracy w 55. rocznicę masowych zesłań na Sybir”, trwała dwa tygodnie i odwiedziło ją około 1400 osób z całej Polski.

Wystawa „Sybiracy – obywatele Polscy — więźniowie i zesłańcy”, prezentowana była w galerii Muzeum Historycznego Miasta Krakowa w okresie od 6 kwietnia do 18 czerwca 1990 roku. Duża ekspozycja – 779 obiektów – ilustrowała zesłania carskie (obrazy i grafiki znanych malarzy i różnego rodzaju publikacje – z muzeów i bibliotek krakowskich) oraz eksterminację Polaków przez władze sowieckie od 17 września 1939 roku (dokumenty, listy, fotografie, przedmioty i ubrania -wypożyczone przez Sybiraków z Krakowa).

Wystawa powstała dzięki wielkiemu zaangażowaniu trzech młodych pracowników Muzeum Historycznego i całego Zarządu I kadencji wraz z Komisją Historyczną oraz wielu członków Oddziału, którzy chętnie użyczyli, z trudem uchronione, pamiątki z Syberii.

Wystawa była znaczącym wydarzeniem dla miasta, zwiedziło ją ponad 5 tysięcy osób.

Wystawa „ Sybiracy — historia i współczesność”, prezentowana była w galerii Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (Dom Polonii w Krakowie), z okazji Roku Sybiraka (1993); trwała 2 tygodnie, od 22 września do 10 października 1993 roku. Zwiedziło ją ponad 600 osób.

Eksponowano 280 obiektów historycznych (w większości oryginałów) i zbiory współczesne dotyczące Związku Sybiraków.

Wystawa „Tak było… Sybiracy”, prezentowana była w galerii Politechniki Krakowskiej w okresie od 26 października do 20 listopada 1998 roku. Pokazano na niej całość zbiorów Komisji Historycznej oraz pewną ilość eksponatów wypożyczonych od członków Związku łącznie około 350 pozycji, w większości oryginałów.

Wystawę przygotowano z okazji 70. rocznicy powstania Związku Sybiraków i 10. rocznicy wznowienie jego działalności. Wystawie towarzyszyło dość duże zainteresowanie mediów, zwiedziło ją ponad 100( osób, w tym liczne grupy młodzieży szkół średnich Zwiedzający otrzymywali folder informujący o najważniejszych wątkach problemu zesłań Polaków na Syberię – od Konfederacji Barskiej po czasy współczesne.

Część zbiorów Komisji Historycznej pokazano na tematycznej wystawie „Polacy w Krasnojarskim Kraju”, zorganizowanej przez kilka środowisk, w Bibliotece Jagiellońskiej w dniach od 28 października do 15 listopada 1999 roku. Eksponowano na niej oryginały wydawnictw, rycin i rękopisów z XIX wieku i starsze – z zasobów Biblioteki Jagiellońskiej, a także eksponaty (głównie etnograficzne) przywiezione z Krasnojarska przez tamtejszych działaczy polonijnych, a także znaczną część zbiorów Komisji Historycznej.

Krakowskiego Oddziału Związku Sybiraków, która była jednym z trzech oficjalnych współorganizatorów wystawy.

W kwietniu 2000 roku Komisja Historyczna przygotowała małą wystawę w XX Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie, z okazji odbywającego się tam Międzyszkolnego Sympozjum Historycznego na temat eksterminacji Polaków przez władze sowieckie – Katyń, lagry, deportacje.

„Polacy na Syberii” – to najnowsza wystawa zorganizowana w 2003 r. z okazji 75` rocznicy powstania Związku Sybiraków i 15` rocznicy jego odnowienia – przygotowana przez Komisje Historyczną we współpracy z Krakowskim Oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej w formie dużego formatu plansz fotograficznych, przedstawiających kopie dokumentów z archiwum Komisji Historycznej: – łącznie 56 plansz, które były pokazane w Pałacu Sztuki w Krakowie. Wystawa kilka razy przedłużana, trwała prawie trzy miesiące i zwiedziło ją ok. 7 tys. osób, w tym kilka tysięcy młodzieży szkolnej, a to dzięki Prezesowi Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, P. Kazimierzowi Witkowi, który poprzez Kuratorium zapewnił młodzieży wolny wstęp na wystawę.

Wystawa „Polacy na Syberii” jest własnością IPN, który sfinansował wykonanie plansz; jest ona pokazywana w różnych miastach i mniejszych miejscowościach w całej Małopolsce i miała kilka wznowień ( w skróconej wersji) w Krakowie. Ostatnia jej ekspozycja – to powiększone 16 plansz wystawowych (w formie wodoodpornej), które przez całe lato 2010 r. były prezentowane na Plantach Krakowskich; tę wersję wystawy sfinansował Małopolski Urząd Marszałkowski.

Zespół redakcyjny Komisji Historycznej

Aleksandra Szemioth, Teodor Gąsiorowski, Anna Gęgotek, Stella Gołdgart, Małgorzata Kaplita, Anna Semkowicz, Bożena Stojanowska-Rajchman, Helena Szczerbińska, Leopold Walczewski, Agnieszka Winiarska, Zofia Zemlak, Janusz Żuławski

Od września 1989 roku rozpoczęła działalność Komisja Historyczna Krakowskiego Oddziału Związku Sybiraków, stawiając sobie za cel prace nad udokumentowaniem i upamiętnianiem losów Polaków represjonowanych na Wschodzie – w Rosji carskiej i przez władze sowieckie, zwłaszcza w okresie II wojny światowej. Gromadzono wszelkie archiwalia – dokumenty, listy, przedmioty i nieliczne fotografie. Zbiory tego archiwum posłużyły do zorganizowania kilku wystaw – ostatnia we współpracy z Krakowskim Oddziałem IPN jest w formie drukowanych plansz i łatwa do transportu, stąd jest ona eksponowana w różnych miejscowościach (pierwszy raz była pokazana w Pałacu Sztuki w Krakowie w jesieni 2005r). Zebrano też około stu spisanych relacji wspomnieniowych osób, które przeżyły deportację do ZSRR lub były więzione w łagrach sowieckich.

Od 1995 roku zespół Komisji Historycznej rozpoczął swoją bardzo skromną działalność wydawniczą – w serii „TAK BYŁO … Sybiracy” – ukazują się wspomnienia Sybiraków. W tomach od 1 do 14 wydano dotychczas relacje 53 osób. Powyżej przytoczono tytuły kolejnych tomów serii i nazwiska autorów.

Druga seria nosi tytuł „MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE”, w niej zdołano wydać tylko dwa tomiki i są to „Materiały źródłowe do dziejów sybirackich w zbiorach komisji Historycznej Krakowskiego Oddziału Związku Sybiraków” – jest to przedstawienie zasobów naszego archiwum. „Listy z Sybiru” – zbiór korespondencji osób deportowanych do krewnych w Kraju i otrzymywane odpowiedzi, a również zbiór listów Polaków więzionych w łagrach, już w latach po zakończeniu wojny, pisanych do Lwowa.

Poza tymi dwiema seriami wydano dwie pozycje:
Józef Emil Dumański „Opowieści Dziadka Jo Jo” – wspomnienia łagiernika spisane dla wnuków, jako dość pogodny esej.
Antoni Ratyński – „Sybiracy, zesłańcy carscy, związani z Krakowem – zbiór biogramów Sybiraków zesłanych za udział w powstaniach narodowych oraz fotografie ich grobów.
Prace wydawniczo-korektorskie zespół Komisji wykonuje jako działalność społeczną, a na koszty druku zdobywamy dotacje, głównie od Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

Przewodnicząca Komisji Historycznej
Aleksandra Szemioth